آنالیز کاریوتیپ و بررسی تنوع سیتوژنتیکی توده های بومی گیاه دارویی بادرنجبویه melissa officinalis در ایران

بادرنجبویه با نام علمی melissa officinalis (balm) گیاهی دارویی، چند ساله و از خانواده نعنایان می-باشد. این گیاه در بیشتر نقاط ایران رویش دارد و دارای خاصیت مسکن، تب بر، ضد نفخ، ضد ویروسی و قارچی است. در این تحقیق، جهت بررسی تنوع سیتوژنتیکی و ژنتیکی، 14 توده از گیاه بادرنجبویه به همراه دو توده از گیاهان بادرشبو و ریحان مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج سیتوژنتیکی نشان داد که همه توده های بادرنجبویه دارای 16= n و تعداد کروموزوم 32=x2=n2، بادرشبو با تعداد کروموزوم 10=x2=n2 و گیاه ریحان دارای 72 =x6=n2 کروموزوم هستند. به منظور مطالعه تنوع درون و بین توده های بادرنجبویه از نواحی its (توالی های فاصله انداز رونوشت) جهت طراحی نشانگر استفاده شد. همچنین با استفاده از چهار آنزیم taq1، ecor v، bssm1 و asple1 تنوع موجود در توالی قطعات تکثیر شده بررسی شد. پس از انجام واکنش pcr و هضم قطعات با آنزیم های برشی (pcr rflp)، بوسیله ژل پلی آکریلامید قطعات از هم تفکیک و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آنزیم bssm 1 نسبت به دیگر آنزیم ها، چند شکلی بهتری را در تعداد و طول قطعات حاصل از هضم نشان می دهد. نتایج آزمون مانتل نشان داد که ماتریس عدم تشابه دایس و الگوریتم n.j (نزدیکترین همسایه) بالاترین همبستگی، جهت آنالیز اطلاعات را دارند. بیشترین میزان عدم تشابه به روش دایس بین توده 15(بادرشبو) و توده b3 و توده 15 و b9 با 89 /0 عدم تشابه و در بین توده های بادرنجبویه، توده a11 (استان اصفهان) و توده b9 (استان قزوین) با 44 /. بیشترین عدم تشابه و کمترین میزان عدم تشابه بین توده های 6 ، 1 و 10 مشاهده شد که کاملاً مشابه هم بودند. در پنج توده بادرنجبویه (3، 8، 7، 9 و 11) تنوع درون توده ای مشاهده شد که بیشترین میزان آن در توده 3 و 8 با 077/0 عدم تشابه بود. نتایج تجزیه خوشه ای توده ها را در هشت گروه مستقل تفکیک نمود و گیاه ریحان فاصله ژنتیکی کمتری نسبت به بادرشبو در توالی its به بادرنجبویه داشت و همچنین بیشترین فاصله بین گروه 3 و 6 (42/0) و بیشترین قرابت بین گروه یک و چهار با 15/. عدم تشابه مشاهده شد.